Park Hallera

Historia Parku Hallera i Mauzoleum Rodziny Hallerów

Park krajobrazowy z kaplicą – mauzoleum rodziny Hallerów zlokalizowany jest na obszarze dawnej wsi Dwory, obecnie dzielnicy miasta Oświęcim. Historyczny układ kompozycyjny parku zachowany jest w pierwotnych granicach zabudowy dworskiej i tworzy spójną całość mino późniejszych przekształceń. Obecnie przecina go ulica Zwycięstwa.
Na początku XIX wieku właścicielami wsi Dwory została rodzina Hallerów. Hallerowie założyli park, później wybudowali dwór, budynki gospodarcze i klasycystyczną kaplicę-mauzoleum. Pod koniec XIX w. naprzeciwko parku powstał folwark. W latach 20. XX w. w północnej części zespołu założono sad i szklarnie. W czasie II wojny światowej Niemcy rozbudowali folwark, a na polach dworskich powstały zakłady chemiczne „Buna Werke”. Po 1945 r. majątek Hallerów przejęty został przez miejscowe Państwowe Gospodarstwo Rolne. Od 1964 r. zespół podworski użytkowany był przez Ośrodek Hodowli Zarodowej w Osieku. Zaniedbany park ulegał powolnej degradacji. Zniknęły krzewy ozdobne, częściowemu zatarciu uległy ścieżki parkowe.
Budynki otrzymali w użytkowanie pracownicy ośrodka. W dawnym spichlerzu zorganizowano przedszkole. W 1992 r. cały zespół przejęła Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, a później w użytkowanie miejscowa spółdzielnia rolnicza. Obecnie teren wpisany do rejestru zabytków należy do miasta Oświęcim, a mieszkania w budynku dawnego dworu do osób prywatnych.

Park Hallera

Park założono na planie nieregularnym zbliżonym do wydłużonego prostokąta. Założenie parkowe składa się z trzech części rozdzielonych masywami zieleni: części zachodniej z dawnym dworkiem (wnętrze dawnego zajazdu), części środkowej z terenem dawnego sadu i ogrodu (obecnie pola uprawne) i części wschodniej z kaplicą-mauzoleum Hallerów. Drzewostan parkowy jest głównie liściasty. Najliczniej rosną tu lipy, rzadziej akacje, graby, dęby i brzozy. Drzewa iglaste to m.in. modrzewie, żywotniki i cyprysy. Najstarsze w wieku 150 do 200 lat, rosną w otoczeniu kaplicy i dawnego dworku. Wśród krzewów najczęstszy jest czarny bez i dereń biały. Układ ścieżek parkowych jest częściowo zatarty lub słabo czytelny. Z dawnej zabudowy zachował się dwór- obecnie budynek mieszkalny, znacznie przebudowany spichlerz – obecnie budynek użyteczności publicznej, budynek parterowy z pocz. XIX w. gruntownie przebudowany na przedszkole oraz kaplica – mauzoleum Hallerów.